Yunanlıların merkez karakolunu kurduğu Halhalca’daki Mustafa Tepe’nin tekrar ele geçirilmesiyle Bursa kurtulurken, Gazi Mustafa Kemal Paşa komutasında yapılan İstiklal Savaşında, Bursa’yı işgalden kurtarmak için Türk askerinin Halhalca cephesindeki yaptığı taarruz ve muharebelerde 80 asker şehit düştü.
MAHALLENİN TARİHİ
Halhalca’nın Bursa’ya uzaklığı 38 kilometre, İnegöl’e 13 kilometredir. Halhalca Köyü 9 Eylül 1891 Çarşamba günü kurulmuş olan Mecidiye Köyü ile aynı mahalledir. Osmanlı Devleti Kayıt Defterleri olan Defter-i Köhne, Defter-i Kirmasti ve Defter-i Atik’te kayıtlı olan Sadrazam Beyazıt Paşa’nın mülkü Helalca Köyü üzerine kurulduğu için mahallenin adı Halhalca olarak kalmıştır. Helalca Köyü’nün eski sahibi Savcı Bey’in oğlu Selim Beydir. Yahşi Bey’in oğlu Sadrazam Amasyalı Beyazıt Paşa Selim Bey’den mahallesi satın almıştır. Bursa’daki Beyazıt Paşa Medresesine vakfetmiştir. M.Ö. 8000 yılına uzanan değişik medeniyetlerin yaşadığı bölgede kurulu olan Halhalca Köyü 1877-1878 Osmanlı-Rus Harbi’nden sonra Rumeli’den göçe mecbur edilen Türklerin 32 hane olarak kurdukları Mecidiye Köy’dür. Halhalca (Mecidiye) Köyü’nü 32 hane olarak kuran Türklerin tamamına yakını Ahivli doğumludur. Daha sonra 18 hanesi Bosna Garaviçka’dan gelmiştir. Bosna Garaviçka’dan gelen 5 hane geldikleri yere geri firar edip gitmişler. Bunun üzerine tekrar Bosna Liecliliskan’dan 14 nüfuslu 7 hane gelmiştir. Sonradan gelen bu hanelerden mahallede yaşayan kalmamıştır. Helalca Köyü’nü satın alan Amasyalı Sadrazam Beyazıt Paşa Osmanlı Devletinin Fetret Devrinden sonra tahta çıkan Sultan Mehmet Çelebi’nin sadrazamlığını yapmış Türk asıllı sadrazam devlet adamıdır. 1413 yılında sadrazamlığa başlayıp Temmuz 1421 boynu vurularak idam edilene kadar bu görevde kalmıştır.
NİŞANI ŞERİF BERATI
Osmanlı Devleti’nin en eski kayıt defteri olan Defter-i Köhne kayıtlarda Helalca Köyü’nün merhum Sultan’dan ve Sultan Mehmed Gazi’den nişanı şerifleri var imiş hali hazırda mukarrer vakıftır. Padişahımız beratıyla diye kayıt olmuştur. Defter-i Köhne’de. 1521 yılı defter-i Kirmasti kayıtlarından Halhalca Köyü’nün bulunduğu yerde Helalca isminde ünlü bir köy olduğu kayıtlıdır. Aynı kayıta Yahşi Bey’in oğlu Amasyalı Beyazıd Paşa Helalca Köyü’nü Savcı Bey’in oğlu Selim Bey’den satın almış ve Bursa’daki Beyazıt Paşa Medresesine vakfettiği belirtilmiştir. Ayrıca Defter-i Atik’te Helelca Köyü’nün Bursa’daki Beyazıt Paşa Medresesi’ne ait bir vakıf mahallesi olduğu kayıtlıdır. Sadrazam Beyazıt Paşa’nın Helalca Köyü, Padişah İkinci Murat Han ve Fatih Sultan Mehmed Han tarafından nişanı şerif beratı ile onurlandırılmış tarihi bir mahalledir. Osmanlı-Rus Harbi Rumi takvime göre 1293 yılına rastladığından, Halhalca (Mecidiye) Köyü’nü kuran Türklere 93 Muhaciri denmektedir. Halelca (Mecidiye) mahallesinin resmi kuruluşu; 9 Eylül 1891 (4 Safer 1309) Çarşamba günü, Şura-yı Devlet Dahiliye Nezaretinin (İçişleri Bakanlığı) yapmış olduğu toplantıda almış olduğu karara dayanır. Şöyle ki, Ertuğrul sancağı, İnegöl kazasında bulunan Halhal çeşme mevkiindeki arazide, daha önceden iskan ettirilmiş 32 hane muhacirin, Helalca Köyü’nün eski sahibi olan Sadrazam Beyazıd Paşa’nın Bursa’daki Beyazıd Paşa Medresesi ile uzaklaştırılarak nüfuslarının yazılmasına ve Mecidiye ismiyle köy kurulmasına karar verilmiştir. Mecidiye adıyla kurulan bu köy Halhalca Köyü’dür. 1896 ve 1899 yıllarındaki emlak vergi kayıtlarında mahallenin adı Mecidiye (Nam-ı Diğer Halhalca olarak geçmektedir. Çünkü Mecidiye Köyü kurulduğu yerde 1521 yılında tutulan Defter-i Atik’te kayıtlı olduğu gibi Helalca Köyü vardı. Namı diğer Halhalca ismi oradan gelmektedir. Daha sonraki yıllarda sadece Halhalca ismi kullanılmıştır. 1926 yılında İnegöl ile birlikte Bursa iline bağlanmıştır.
YUNAN İŞGALİNDEN KURTULUŞ
Halhalca (Mecidiye) Köyü 09 Eylül 1891’de Çarşamba günü resmen kuruldu. Yunan işgalinden ise 09 Eylül 1922’de Cumartesi günü saat 22.30 da Mustafa Tepe ile birlikte kurtarıldı.
BİRÇOK ŞEHİT VERDİLER
1. Dünya Savaşı Çanakkale, Filistin ve Kafkas cephesinde Halhalca köyünden dört asker hayatını kaybetmiştir. 6’ncı Kolordu 78’inci Alay 3’üncü Taburdan 1887 doğumlu Sucu Ahmet oğlu Hüseyin 16 Ekim 1915 Cumartesi günü Çanakkale Cephesi Seydülbahir Muhaberesinde 28 yaşında hayatını kaybetti. 15’inci Tüme 15’inci Alaydan 1897 doğumlu Hüseyin Oğullarından Mehmet oğlu Ali Osman 6 Haziran 1918 Perşembe günü Kafkas Cephesi Bakü Muharebesinde 31 yaşında hayatını kaybetti. 22’nci Kolordu 21’inci Alaydan 1893 doğumlu Numan oğlu Şerif 10 Mayıs 1917 Perşembe günü Filistin Cephesi Filistin Meydan Muhaberesinde 24 yaşında hayatını kaybetti. 3’üncü Kolordu 2’nci Bölükten 1893 doğumlu Osmanoğlu Ahmet 10 Mayıs 1917 Perşembe günü Çanakkale Cephesi Kereviz Dere Muhaberesinde 24 yaşında hayatını kaybetti. Türkiye Devletini kuran Gazi Mustafa Kemal Paşa komutasında yapılan İstiklal Savaşında, Bursa’yı işgalden kurtarmak için Türk askerinin Halhalca cephesindeki yaptığı taarruz ve muharebelerde 80 asker hayatını kaybetti. 30 Ağustos 1920 Pazartesi günü Ertuğrul Gurubu’na bağlı 11’inci Tümenin Halhalca mahallesinden Mustafa Tepe’deki Yunan asıl mevzilerine yaptığı taarruzda 127’inci Alayın 2’inci Taburundan bir Ön Teğmen hayatını kaybetti. 25 Ekim 1920 Pazartesi günü Ertuğrul Gurubu’na bağlı 143’üncü Alayın 2’inci Taburunun savunma durumunda bulunduğu Halhalca mahallesindeki mevzide alay komutanının bulunduğu sırada Mustafa Tepe’deki Yunan asıl mevzilerinden yapılan top atışı sonucunda 143’üncü Alay Komutanı Piyade Binbaşı Şerif Bey ve 2’inci taburdan 4 subay hayatını kaybetti. 4 Nisan 1921 Pazartesi günü 24’üncü Piyade Tümenin Halhalca mahallesinden Mustafa Tepe’deki Yunan asıl mevzilerine yaptığı taarruzda 143’üncü Piyade Alayı Makinalı Tüfek Bölük Komutanı Davut Bey’le birlikte 8 asker hayatını kaybetti. 8 Eylül 1922 Cuma günü 3’üncü Türk Kolordusu 1’inci Piyade Tümenine bağlı alayların Halhalca mahallesinden Mustafa Tepe’deki Yunan asıl mevzilerine yaptığı taarruzda 1’inci Piyade Tümeninden 66 asker hayatını kaybetti.
TARIM VE HAYVANCILIK
Mahalleyle ilgili bilgi veren Halhalca Mahallesi Muhtarı Şaban Yaman, “Mahallemizde hayvancılık var. Fasulye, biber, ayçiçeği, buğday ve arpa ekiliyor. Son yıllarda ceviz ekilmeye başladı. Göletin olmasının da faydalarını görmeye başladık. Sulu tarıma başlandı. Meyveciliği arttırmak için de çalışmalar başlattık. Değişik ve alternatif ürünler ekmeye çalışıyoruz. Yaklaşık 3 bin dönüm alanımız var. Çoğu taşlık. Göletle birlikte ekilir alanlarda sulu tarım yapmaya başladık” dedi.
MERKEZ KARAKOL; HALHALCA
Yunan işgali döneminde Mustafa Tepe’ye Yunanlıların merkez karakollarını kurduklarını belirten Yaman, “Yunanlılar anlaşma gereği Bursa’yı işgal ediyor. Bursa’yı işgal ettiği için İnegöl o dönem de Bilecik’e bağlı olduğu için işgal edemiyor. Sınır karakollarını yerleştiriyor. Ana merkez de Mustafa Tepe. İznik gölüne ve Uludağ’a kadar yerleşiyor. 2 yıl 2 ay gibi bir süre burada kalıyor. Muharebeler sonucunda bizim Türk askerimiz Ankara’ya kadar geri çekilmek zorunda kalıyor. 9 Eylül 1922’de Mustafa Tepe’yi gece 22.30’da ele geçiriyoruz. İzmir işgalden kurtuluyor ama biz Mustafa Tepe’yi alamadığımız için Bursa düşman işgalinden kurtulamıyor. Ne zaman Mustafa Tepe’yi alıyoruz o zaman Bursa kurtuluyor. O da gece saat 22.30’da Mustafa Tepe’yi ele geçirdikten sonra Bursa’ya hareket ediyoruz ve Bursa’yı kurtarıyoruz. Yani Mustafa Tepe kritik bir nokta. Devamlı bir Tümen asker bulunuyor. Ana sınır karakollarını burada oluşturmuşlar. Halhalca’yı Türkiye olarak düşünün, Ümitalanı da Yunanistan olarak düşünün. Daha sonra Kuvayi Milliye oluşmaya başlıyor. İnegöl’de Kuvayi Milliye oluşturulamıyor. İnegöl o dönem de küçük bir yer olmasına rağmen 29 gün isyankar durumda. 29 gün sonra Belediye Başkanı Osman denen vatandaşı Bilecik’te idam ediyorlar. Onun doğrultusunda 29 gün sonra İnegöl’ü kurtarabiliyoruz. İnegöl 7 defa işgal ediliyor. 7’inci sefer de 6 Eylül’de İnegöl’ü kurtarabiliyoruz” diye konuştu.
950 SİVİL BURSA’DA KATLEDİLDİ
Yaman, “Bursa bölgesiyle ilgili kitap hazırlığına başladık. İnşallah yakın zaman da basacağız. Ücretsiz olarak dağıtacağız. Yunanlıların Bursa’daki zulümlerini bu kitapta anlattık. ‘İşgalden Kurtuluşa Bursa’ diye adını koyduk. Silahlı Kuvvetlerden ve değişik kaynaklardan yaptığımız derlemeyle hazırladık. Şuan baskı aşamasında. O dönemde yapılan zulümleri, 950’ye yakın sivil vatandaşın Bursa’da katledildiğini anlattık.”
ALİBEYKÖY’DE MUHTAR VE İKİ KİŞİ KURŞUNA DİZİLDİ
“Şehitler ve Alibeyköy’de de zulümlerin yaşandığı söyleniyor. Alibeyköy mahallesinde muhtar ve iki kişinin 5 Eylül tarihinde 2 bin lira haraç vermedikleri için kurşuna dizildiği var. Akhisar mahallesinde de yaşanan olaylar var. Askeri kaynaklarda yer alan olaylar da var. Benim babaannem o dönem de 12 yaşındaydı. Onun anlattıkları da kitapta var. O dönem de iç içe yaşamışlar. Tarlalarında çalışmaya devam etmişler.”
